Srbi nosili fes pre Turaka, pa kupili šajkače od Austrougara!

Ma, koliko neverovatno zvučalo, Srbi su nosili fes mnogo pre dolaska Turaka na ove prostore!

Preporučujemo

Karakteristična kapa valjkastog oblika, koja se decenijama među Srbima smatrala neizostavnim delom ne samo turske, već islamske tradicije uopšte, zapravo datira iz praistorijskog doba, o čemu postoje brojna svedočanstva na istorijskim spomenicima iz nešto kasnijeg perioda, saznaje Telegraf.

Pre nego što date svoj sud razmislite samo o tome zašto na brojnim slikama koje predstavljaju srpsko-turska vojevanja srpski hajduci nose fesove, a Turci turbane, a onda potražite nastavak objašnjenja u narednim redovima.

Naime, prema rečima Vilme Niškanović, muzejskog savetnika i etnologa Etnografskog muzeja prikazi kapa sličnog oblika mogu se naći na brojnim rimskim spomenicima, ali i crkvenim freskama, a same kape zapravo datiraju iz praistorije. Ono sa čime se, međutim, ne slaže su podaci koji se mogu naći na Vikipediji, a prema kojima je “fes (grčki: Φέσι) grčkog porekla iz vizantijskog razdoblja“.

- Fes svakako nije grčkog porekla iz vizantijskog razdoblja nego je mnogo starija. Istina, naziv je dobila po gradu Fesu (Maroko) u kojem je početkom 19. veka masovno proizvođena - počinje priču za Telegraf Niškanovićeva nabrajajući nazive kapa sličnog oblika koje su se nosile na Balkanu mnogo pre nego što su Turci stigli u ove naše krajeve.

- U okolini Dubrovnika nosila se šiš-kapica, u Konavlju su se ovakve kape zvale barete, u južnoj Crnoj Gori - pustenjače, u Makedoniji - kapče. U krajevima južno od Dunava i Save nisu imale neki naročiti naziv. Sve pomenute kape bile su sličnog valjkastog izgleda fesu sa “odsečenim”, ravnim vrhom, izrađene od sličnog materijala - priča Vilma.

Tek u 19. veku Srbi skidaju ove kape kako bi se okitili šajkačama.

Naime, kralj (u to vreme još uvek knez) Milan Obrenović želeo je da upravo šajkača zameni kape nalik na fes. Karakteristične kape plave boje kupio je po veoma povoljnoj ceni od Austrougara.

Naime, polovinom 19. veka austrougarska vojska, kao i druge evropske vojske, shvatila je da šarene, nakinđurene uniforme koje su se do tada nosile nisu praktične za poljske uslove, kao i da su lako uočljive neprijateljskim snagama. Zato je austrougarskoj armiji napravljena nova uniforma, čiji je sastavni deo bila i šajkača.

Novine se, međutim, nisu dopale prestolonasledniku Francu Ferdinandu, te su svi sašiveni kompleti, a uz njih i šajkače ubrzo prodati Srbiji i to u četvrt cene! Jeftini, siromašnim Srbima došli su kao bogom dani. Nakon propisa iz 1870. godine šajkača je kao deo tog kompleta postala zvanični deo uniforme, a kasnije i nacionalno obeležje.

Srpska nacionalna kapa dobila je naziv po materijalu od kojeg je izrađena - šajaku. Ovaj materijal se pravi od vune. Najčešće je sivomaslinaste boje (vidna asocijacija na vojsku), ali može biti i plava, ili teget.

Eto, tako su Austrijanci izmislili šajkaču, a Srbi je proslavili...

(Katarina Vuković)