JUNAK I INSPIRACIJA: 70 godina od smrti velikog Nikole Tesle!

Navršilo se 70 godina od smrti Nikole Tesle, jednog od najvećih inovatora u istoriji. U hotelu "Njujorker", u kojem je Tesla proveo poslednjih 10 godina života i preminuo na Božić 7. januara 1943. godine, ovog vikenda je održana memorijalna konferencija u čast srpskog naučnika.

Tesla je poslednje godine života proveo povučeno družeći se, kako izgleda, najviše sa golubovima. Pošto je ovaj svet napustio u jeku Drugog svetskog rata, na samom početku 1943. godine, Tesla je 12. januara 1943. sahranjen na njujorškom groblju, posle opela služenog u srpskoj katedralnoj (sabornoj) crkvi svetog Jovana Bogoslova na Menhetnu.

Opelo je tada u ime Srpske pravoslavne crkve u SAD služio prota Dušan Šukletović, starešina hrama Svetog Save, dok je njujorški biskup Mening služio uvodnu i poslednju molitvu na engleskom jeziku.

Muzej Nikole Tesle u Beogradu, koji je nedavno obeležio 60 godina rada i koji poseduje oko 160.000 originalnih dokumenata, više hiljada publikacija (knjiga i časopisa) i preko 1.200 istorijsko-tehničkih eksponata, od decembra 1952. godine smešten je u Krunskoj ulici u reprezentativnom zdanju sagrađenom 1929, po projektu Dragiše Brašovana. U muzeju se, između ostalog, čuva i (stilizovana) urna sa njegovim posmrtnim ostacima.

Teslina zaostavština dopremljena je u Beograd na osnovu odluke američkih sudskih vlasti, pošto je za jedinog naslednika proglašen njegov nećak, jugoslovenski diplomata Sava Kosanović.

Školovanje je započeo u rodnom Smiljanu, nastavio u Gospiću i Karlovcu, studirao je u Gracu i Pragu, ali studije nikada nije priveo kraju. Pre 1884. godine, kada se zaputio u SAD, radio je u Mariboru, Pešti, Strazburu i Parizu.

Evropu je napustio u nadi da će mu u Njujorku, tada čuveni pronalažac i industrijalac Tomas Alva Edison, za čiju firmu je radio još u Parizu, pomoći da realizuje svoje tehničke inovacije.

U Edisonovoj firmi ostao je, međutim, manje od godinu dana i već 1885. osnovao je u Njujorku vlastitu kompaniju "Tesla" kada je i započeo izradu prvih modela predviđenih za korišćenje naizmenične struje - inovacije koja je preobrazila svet. Edison je, inače, bio veliki protivnik Teslinog izuma, pošto je u proizvodnju jednosmerne struje prethodno uložio veliki kapital.

U Evropu iz SAD Tesla je odlazio u dva navrata, a u jedinoj poseti Beogradu bio je od 1. do 3. juna 1892. godine. Tokom posete, u svečanu audijenciju primio ga je tadašnji kralj Srbije Aleksandar Obrenović i tom prilikom dobio je Orden Svetog Save drugog stepena.

Teslinim imenom nazvana je merna jedinica za jačinu magnetnog polja.

Sam Tesla bio je izvor inspiracije mnogim književnicima, filmskim i drugim umetnicima. O njemu su napisane brojne knjige, a na velikom platnu igrali su ga od Dejvida Bovija do Džona Si Rajlija. Trenutno je u pripremi film "Tesla vladar sveta", gde bi čuvenog naučnika trebalo da igra Kristijan Bejl.

(D. Z. / Tanjug)