OVO NIKO NE ZNA: Jugoslavija je ime menjala jedanput više nego što mislite - ČAK SEDAM PUTA (FOTO)

Jugoslavija je zemlja koja je postojala na Balkanu u periodu između 1918-2003. godine, u različitim formama i teritorijalnim obimima. Tokom najvećeg dela svoje istorije, obuhvatale je većinu zemljišta današnje Srbije, Makedonije, Crne Gore, Bosne i Hercegovine, Hrvatske i Slovenije.

Preporučujemo

Osnovna ideja je bila da se spoje i ujedine svi južnoslovenski narodi, ali se vremenom ideja o tome ko su ti narodi menjala, pa se sa njom menjalo ne samo ustrojstvo države već i njen naziv.

Većina ljudi zna da je prvo ime zajedničke države bilo Kraljevina Srba, Hrvata i Slovenaca, te da je tek 1929. godine Zakonom o nazivu i podeli Kraljevine na upravna područja, ime promenjeno u Kraljevina Jugoslavija; tada je kralj Aleksandar I intenzivirao primenu politike integralnog jugoslovenstva sa ciljem stvaranja jedinstvene nacije.

Međutim, to jednostavno istorijski nije tačno. Prvi naziv države nije bio Kraljevina Srba, Hrvata i Slovenaca, već je između 1918. i 1921. godine naziv države glasio KRALJEVSTVO Srba, Hrvata i Slovenaca.

Sarajevo, Kraljevina Srba, Hrvata i Slovenaca, 1926. godine. Foto: Kurt Hielscher

Dakle, kraljevstvo, ne kraljevina. Upotreba ovog arhaičnog termina, koji tako prija uhu, nažalost ne znamo od koga je potekla, ali je prilično jezički logična i u duhu je ostatka naziva. Opet moramo reći nažalost, nije opstala, jer, kao što već rekosmo, 1921. godine naziv se menja u Kraljevina.

Kao Kraljevina Jugoslavija formalno-pravno država će postojati sve do početka 1945. godine, kada će se naziv države promeniti u Demokratska Federativna Jugoslavija.

Kažemo formalno-pravno zato što je AVNOJ koristio taj naziv još od 1943. godine, a tek 1945. dolazi do spajanja Nacionalnog komiteta oslobođenja Jugoslavije (revolucionarne vlade u zemlji kojom su dominirali komunisti) i kraljevske vlade u izganstvu u Londonu.

Ovim spajanjem kralj Petar II priznaje da se države više ne zove Kraljevina Jugoslavija, čime prestaje njeno postojanje iako je on i dalje njen kralj. Novi naziv je bio potpuno neodređen što se dihotomije monarhija-republika tiče.

Travnik, Kraljevina Srba, Hrvata i Slovenaca, 1926. godine. Foto: Kurt Hielscher

Međutim, krajem te 1945. godine nakon (slobodno možemo reći vrlo neslobodnih) izbora za ustavotvornu skupštinu koji su sprovedeni u celoj zemlji, i Demokratska Federativna Jugoslavija prestaje da postoji, monarhija zvanično biva ukinuta, 29. novembra proglašava se prvi republikanski ustav u našoj istoriji i zemlja menja naziv u Federativna Narodna Republika Jugoslavija (FNRJ).

(Debata o tome da li je revolucionarna Srbija tokom Prvog srpskog ustanka bila zapravo republikanska po svojoj prirodi čini se da ne postoji u srpskoj istoriografiji, a bila bi vrlo zanimljiva; međutim, nikakvog ustava nije bilo tako da je ovo definitino prvi takav akt.)

Ovo ime će ostati u narednih osamnaest godina, sve do 1963. kada socijalistička Jugoslavija dobija svoje konačno ime koje neće menjati do raspada zemlje 1991-1992. godine. Zemlja postaje Socijalistička Federativna Republika Jugoslavija, popularna SFRJ.

Josip Broz Tito sprema omlet. Foto: Privatna arhiva uz zahvalnost Titovom unuku, Josipu Joški Brozu

1992. na Žabljaku se Slobodan Milošević dogovara sa crnogorskim rukovodstvom pa Srbija i Crna Gora formiraju "krnju" Jugoslaviju - Saveznu Republiku Jugoslaviju. 4. februara 2003. godine SRJ se pretvara u Državnu Zajednicu Srbija i Crna Gora koja će potrajati do 21. maja 2006. godina kada su građani Crne Gore na referendumu odlučili da žele nezavisnost.

Jugoslavija je tako prestala da postoji barem tri godine nakon što je prestala da postoji, mada će većina ljudi reći da je prestala da postoji još 1992. godine, budući da je nakon toga bila sastavljena od dve srpske republike i da je sam jugoslovenski pojam time bio obesmišljen. Neki će reći.

Da sumiramo: većina ljudi misli da je Jugoslavija menjala ime šest puta, ali to nije tačno, jer se to desilo sedam puta.

Uzrok zabuni u brojanju proističe ne samo iz toga što je "kraljevstvo" bilo samo u prve tri zanemarljive godine, već i zbog toga što reči same po sebi uzimamo nažalost zdravo za gotovo, a to nije dobro: "kraljevstvo" ima totalno drugačiji prizvuk od "kraljevine" i ako pitate nas, mnogo lepše i gotivnije zvuči.

(O. Š.)