NEMAC U SLUŽBI CARA DUŠANA: Ovo je Palman, kapetan Alemanske garde našeg imperatora (FOTO)

Dvadeseti vek video je dramatično pogoršanje odnosa između srpskog i nemačkog naroda. Prvo kroz iskustvo u Prvom svetskom ratu, potom i u Drugom, konačno i sa raspadom bivše Jugoslavije (premda mnogi tvrde da je ondašnji nemački ministar spoljnih poslova Genšer hteo da Srbi budu saveznici Berlina, i da se protiv nas okrenuo zbog uvredljivog odnosa Slobodana Miloševića i našeg rukovodstva).

Preporučujemo

Ali, nije uvek bilo tako. Veliki župan Stefan Nemanja je sa nemačkim carem Fridrihom Barbarosom imao prisan sastanak u Nišu, kada je krstaše propustio na njihovom putu ka Carigradu, a telesna straža njegovog potomka cara Dušana je bila sastavljena upravo i isključivo od Nemaca.

O čemu se, i o kome se radi? Krenimo redom.

Palman Braht je rođen oko 1290. godine u Štajerskoj, na teritoriji današnje Austrije. Bio je plemić i nosio je zvanje "Teutonicus Capitanus gentis armigens", tevtonskog kapetana. Zna se da je rođen sa defektom usne, poznatijim kao dvostruka zečja usna.

Detinjstvo i mladost je proveo u očevom zamku, a sa 13 godina je postao paž. Tri godine docnije stupio je u službu Hajnriha III od Istrije, koja je potrajala do 1310. godine. Tada se, zbog smrti oca, vraća u domovinu i stupa u službu Habzburga, pre svega kneza od Austrije, koji ga na ceremoniji udavanja svoje ćerke proglašava za viteza.

Ženidba cara Dušana. Kapetan Alemanske garde Palman Braht je verovatno čovek na konju desno. Reprodukcija: Paja Jovanović

Sa 27 godina u Veneciji je operisao usnu zbog neuzvraćene ljubavi prema nekoj grofici iz Štajerske, ali ona je ostala neuzvraćena. Tada počinje njegova pustolovina, pa tako učestvuje na brojnim turnirima po Nemačkoj, gde gubi jedan prst.

Potom kreće na put ka Svetoj zemlji, ali prolazeći kroz Zetu i Primorje 1331. godine odlučuje da prihvati poziv kraljevića Dušana koji je tim krajevima Srbije vladao po nemanjićkom običaju, kao prestolonaslednik, i postaje kapetan Alemanske garde - telesne straže budućeg cara koja je brojala oko 300 Alemana (u pitanju je alternativni naziv za Nemce koji je bio proširen u srednjevekovnoj Srbiji) - koju će naša tradicija zapamtiti i kao Palmanove Vitezove. Tada je imao oko 40 godina.

Zasigurno se zna da je učestvovao u Boju na Nerodimlji, u kojoj su se snage kraljevića sukobile sa vojskom njegovog oca kralja Stefana Dečanskog, nakon čega Dušan preuzima presto. Posle toga, Palmanov sestrić Georg predvodi četu Alemanske garde koja učestvuje u gušenju bune zetskog vojvode Bogoja i arbanaškog kneza Dimitrija Sume, a sam Palman blista u bitkama za Strumicu, Prilep, Ohrid, pri opkoljavanju Soluna, osvajanju Sera, Halkidikija, Tesalije, Epira, Beograda, koji je zauzet u kontranapadu protiv Ugara, držanju grada Bera. Nije bilo srpske bitke bez Palmana, koji na neki način postaje imperatorova desna ruka.

Car Dušan u Dubrovniku, rad Marka Murata. Foto: Wikipedia Commons/Бранко Д. Тодоровић

1336. godine car Dušan planira da se razvede od Jelene, sestre bugarskog cara Jovana Aleksandra, jer ona nije mogla da začne, pa je Palman određen da predvodi srpsku delegaciju na putu ka Austriji; Dušan je naime odlučio da se oženi princezom Jelisavetom, ćerkom nemačkog cara Fridriha Lepog. Princeza Jelisaveta međutim naprasno umire, pa se poslanstvo vraća u Srbiju praznih ruku.

Istovremeno, da li slučajno ili ne, Jelena začinje sa Urošem i tako spasava svoj brak; zli jezici su govorili da je tako iznenadna trudnoća dokaz da je Bugarka potražila seme nekog drugog čoveka sumnjajući u jalovost muža, a snažan kontrast između Dušana Silnog i Uroša Nejakog samo je išao tome u prilog.

Bio je Palman i jemac knezu Nikoli Bući, imperijalnom protovestijaru (danas bismo rekli ministar finansija, ili guverner Narodne banke; tada je to bila grčka reč za rizničara), koji se zadužio kod dubrovačkog gospara Simona Benešića.

Krunisanje cara Dušana, delo Alfonsa Muhe, proslavljenog českog slikara. Foto: Wikimedia Commons/Zoupan

1355. godine papska delegacija predvođena padskim biskupom Petrom Tomom konačno je stigla u Srbiju sa ciljem da odgovori na Dušanov predlog o unijaćenju, odnosno prelasku Srpske crkve u okrilje Rima, ali se naš car predomislio zbog napada ugarskog kralja Lajoša I, koga papa očito nije mogao da kontroliše; sigurnost severnih granica je bio bitan faktor u Dušanovoj odluci da kontaktira Svetu stolicu, pored ideje imenovanja za kapetana hrišćanstva poradi istrebljivanja Turaka na Balkanu i u Anadoliji.

Besan, Dušan dočekuje biskupa u Skoplju opkoljen vlastelom i vojskom, i zabranjuje rimokatolicima u svojoj službi da prisustvuju misi, uz pretnju da će sve koji ne poslušaju oslepeti; Palman i garda odlučuju da budu na misi, uz objašnjenje da im je važnija vera od službe caru. Dušan je bio besan, ali se brzo smirio  kada su mu Alemani rekli da može imati njihova tela ali ne i njihove duše, pa nisu pretrpeli nikakve posledice zbog neposluha. Inače, zanimljivo je i to da je papa godinu dana pre toga lično pisao Palmanu i zamolio ga da podrži Dušanovu misao o uniji srpske i rimske crkve.

Krajem 1355. car Dušan umire, a Palman odlazi u službu careve sestre Teodore, udovice hrvatskog bana Mladena III Šubića, pošto Uroš V Nejaki nije držao najamnike (što je možda bio jedan bitan faktor u propasti naše države). U njenoj službi je verovatno bio do kraja života, a poslednji put se pominje u Dubrovniku 1363. godine, kada mu je vlastelin Menče Menčetić testamentom ostavio 40 perpera.

(O. Š.)